Hasan Şeref İlhan
Harbi Aktif Üye
1. kanunuevvel (Aralık) 1923 tarihli bütün gazeteler, Ankara mahveciyle şu haberleri veriyorlar:
Ankara 2 (Muhabiri mahsusumuzdan) - Kanuni Esasi encümenine havale edilen Teşkilatı Esasiye Kanununa karşı ve buna muteriz bazı zevatça mukabil bir proje hazırlanmıştır, verilmek üzeredir. Bu proje Reisicumhura tecdidi intihaba karar selahiyeti vermediği gibi, kanunları red hakkını da vermemekte ve hakimiyeti milliyeyi nefsinde cemeden bir meclisin ancak bu haklara malik olabileceği kaydını ihtiva etmektedir. Buna taraftar olan mebbuslarla görüştüm, hakimiyeti milliyenin, bütün selahiyeti kendinde toplayan bir meclisle kabil olacağı kanaatini izhar ediyorlar. Reisicumhura bazı selahiyet verilmesine taraftar olan diğer mebuslar ise Reisicumhura bir hak bahşedebilmiş olmakla hakimiyetin takyit edilemiyeceği mütalasındadırlar. Kanuni Esasi Encümeninde yarın bu meselenin müzakeresine başlanacaktır. Encümen azası da iki fikir etrafında toplanmaktadır. Bir kısmı şimdiki Teşkilatı Esasiye ruhunun az tadilatla muhafazası ve diğer encümene havale edilen Teşkilatı Esasiye Kanunu yani Reisicumhura selahiyet verilmesi taraftarıdırlar. Müzakerat hayli haraketli, gürültülü olacaktır. Sureti mahsusada aldığım malumata göre Saki, Ali Rıza Saip (Kozan) beylerin Teşkilatı Esasiye hakkındaki tekliflerinin Kanunu Esasi Encümenine havalesi luzumu evvela Çankayada mütehasıslarla birlikte vaki içtimada takarrur etmiştir. Maamafih mezkur kanunun gerek Kanunu Esasi, gerekse mecliste müzakeresi esnasında hırpalanacağı söylenmektedir. Fırka Heyeti İdaresi Teşkilatı Esasiyenin tadili müzakeratının Fırkada mevzuubahis olmayarak mecliste ve Kanuni Esasi Encümeninde serbestçe müzakeresi lüzumuna karar vermiştir.
Bütün hassasiyet, Meclisin hakimiyetini ve Meclisin milli hayat üzerindeki murakabe otoritesini, her türlü tesirlerden masun halde tutmaktır... İkinci Mecliste, ciddi muhalefet hareketi de var... Bu hareketi, Hüseyin Rauf (Orbay), Kazım Karabekir, Ali Fuad (Cebesoy), Cafer Tayyar (Eğilmez), Rafet (Bele), Doktor Adnan (Adıvar), Kara Vasıf gibi milli mücadelenin tanınmış şahsiyetleri temsil ediyor... Halk Fırkası içinde de, idialist gençler (Merhum Vasıf, Necati, Mahmut Esat, Şükrü Kaya, biraz sonra kendilerine katılan Doktor Reşit Galip) zaferin neticelerinden muasır ve ileri bir devlet ve hayat nizamı yaratmak davasındalar... Öte tarafta da her yeni ve büyük intikal hareketinin bünyesine giren eyyam ve menfaat hareketleri kımıldıyor. Manzara, kısaca budur...
Ankara 2 (Muhabiri mahsusumuzdan) - Kanuni Esasi encümenine havale edilen Teşkilatı Esasiye Kanununa karşı ve buna muteriz bazı zevatça mukabil bir proje hazırlanmıştır, verilmek üzeredir. Bu proje Reisicumhura tecdidi intihaba karar selahiyeti vermediği gibi, kanunları red hakkını da vermemekte ve hakimiyeti milliyeyi nefsinde cemeden bir meclisin ancak bu haklara malik olabileceği kaydını ihtiva etmektedir. Buna taraftar olan mebbuslarla görüştüm, hakimiyeti milliyenin, bütün selahiyeti kendinde toplayan bir meclisle kabil olacağı kanaatini izhar ediyorlar. Reisicumhura bazı selahiyet verilmesine taraftar olan diğer mebuslar ise Reisicumhura bir hak bahşedebilmiş olmakla hakimiyetin takyit edilemiyeceği mütalasındadırlar. Kanuni Esasi Encümeninde yarın bu meselenin müzakeresine başlanacaktır. Encümen azası da iki fikir etrafında toplanmaktadır. Bir kısmı şimdiki Teşkilatı Esasiye ruhunun az tadilatla muhafazası ve diğer encümene havale edilen Teşkilatı Esasiye Kanunu yani Reisicumhura selahiyet verilmesi taraftarıdırlar. Müzakerat hayli haraketli, gürültülü olacaktır. Sureti mahsusada aldığım malumata göre Saki, Ali Rıza Saip (Kozan) beylerin Teşkilatı Esasiye hakkındaki tekliflerinin Kanunu Esasi Encümenine havalesi luzumu evvela Çankayada mütehasıslarla birlikte vaki içtimada takarrur etmiştir. Maamafih mezkur kanunun gerek Kanunu Esasi, gerekse mecliste müzakeresi esnasında hırpalanacağı söylenmektedir. Fırka Heyeti İdaresi Teşkilatı Esasiyenin tadili müzakeratının Fırkada mevzuubahis olmayarak mecliste ve Kanuni Esasi Encümeninde serbestçe müzakeresi lüzumuna karar vermiştir.
Bütün hassasiyet, Meclisin hakimiyetini ve Meclisin milli hayat üzerindeki murakabe otoritesini, her türlü tesirlerden masun halde tutmaktır... İkinci Mecliste, ciddi muhalefet hareketi de var... Bu hareketi, Hüseyin Rauf (Orbay), Kazım Karabekir, Ali Fuad (Cebesoy), Cafer Tayyar (Eğilmez), Rafet (Bele), Doktor Adnan (Adıvar), Kara Vasıf gibi milli mücadelenin tanınmış şahsiyetleri temsil ediyor... Halk Fırkası içinde de, idialist gençler (Merhum Vasıf, Necati, Mahmut Esat, Şükrü Kaya, biraz sonra kendilerine katılan Doktor Reşit Galip) zaferin neticelerinden muasır ve ileri bir devlet ve hayat nizamı yaratmak davasındalar... Öte tarafta da her yeni ve büyük intikal hareketinin bünyesine giren eyyam ve menfaat hareketleri kımıldıyor. Manzara, kısaca budur...
